DIN буюу 5 хєлтэй бvдvvн залгуур.	PS/2 буюу 5 хєлтэй жижиг залгуур

Компьютер дэхь гарны оролт нь DIN байгаад PS/2 залгууртай гарыг ашиглах тохиолдолд доорх хувиргагчыг ашиглана.

Apple Macintosh компьютерт зориулсан хэд хэдэн гар байдаг. Эдгээр гар нь стандарт ба єргєтгєсєн 2 тєрлийнх байдаг ба єргєтгєсєн гар нь илvv 15 товчлууртай.
Alt - Alternate гэсэн vгийн товчлол, хоёрдахь control товчлуурын vvрэг гvйцэтгэнэ.
Arrow- Ихэнх гар 4 тийшээ сумтай товчлууруудтай байдаг ба эдгээрийн тусламжтай курсорыг сумын заалтын чиглэлд хєдєлгєнє.
Backspace- Курсороос зvvн тийш байрлах тэмдэгтийг устгах ба энэ зvгт курсорыг шилжvvлнэ.
Caps lock- Энэ товчлуур дараастай байхад бvх vсэг томоор гардаг.
Ctrl- Control гэдэг vгийн товчлол, бусад товчлууруудтай хамтарч vйлдэл хийнэ.
Delete- Зарим компьютер дээр Del гэж товчоор нэрлэсэн байдаг. Курсорын баруун талын тэмдгvvдийг мєн идэвхжvvлсэн объектуудыг устгах боловч курсорыг зєєдєггvй.
Enter- Командыг оруулах болон курсорыг дараахь мєрєнд шилжvvлэхэд хэрэглэнэ. Зарим гар дээр return гэж тэмдэглэсэн байдаг.
Esc- Escape гэдэг vгийн товчлол.Tєхєєрємжvvд рvv тусгай код илгээх ямар нэг программаас гарахын тулд хэрэглэнэ.
Fn- Function гэдэг vгийн товчлол. Бусад товчлууруудтай хамт vйлдэл хийх ба ямар программ дээр ажиллаж байгаагаасаа хамаарч єєр єєр vvрэг гvйцэтгэнэ. Эдгээр товчлууруудыг зєєврийн компьютер дээр илvv ашигладаг.
Function- F1, F2 г.м тусгай товчлуурууд. Эдгээр товчлууруудыг зєєврийн компьютер дээр илvv ашигладаг.
Return- Enter товчлуурын єєр нэг нэр.

Mouse
Компьютерийн хулгана нь дэлгэц дээрхи курсорын хєдєлгєєнийг хянах vvрэг бvхий хатуу хавтгай гадаргуу дээгvvр гvйж ажилладаг жижиг тєхєєрємж юм. Энэ тєхєєрємж хэмжээ, хэлбэр дvрс, єнгє, хєдєлгєєнєєрєє хулганатай тєстэй учир ийм нэртэй болжээ.

Товч тvvх
Бидний єдєр тутмын амьдралын нэг хэсэг болтлоо энэ энгийн боловч чадварлаг тєхєєрємж хєгжлийн урт хугацааг туулсан нь гайхалтай юм. 1960-аад онд энэхvv тєхєєрємжийг хийх санаа Дуглас Энглбартад анх тєрсєн боловч єнєєгийн дvр тєрхєє олон жилийн дараа олж авсан. Анх 1984 онд хулгана нь Apple Macintosh компьютертэй хамт гарч ирсэн тэр vеэс хойш компьютерийг ашигладаг арга бvхэлдээ єєрчлєгдєж, ажиллагаа хєнгєвчлєгдсєн.

Ажиллах зарчим
Хулганы тусламжтай бид чиглvvлэгчээ (курсор) залж тодорхой объектийг идэвхжvvлж чадах болсон. Хулгана таны хурууны товшилтыг мэдэрч компьютерт дамжуулдаг. Компьютер ч тэр дор нь командыг биелvvлж хариу єгдєг.Хулгана хурууны товшилтыг сигнал болгон компьютерт дамжуулдаг. Хулганыг гаднаас нь харахад тємєр эсвэл пластмассан гэр, бємбєлєг, товчлуур, компьютерт холбогддог кабелаас тогтоно.

Компьютерийн хєгжлийн эхэн vед компьютерт тодорхой нэг хэсгийг заах хэрэгцээ байгаагvй. Яагаад гэвэл тэр vед компьютерт холбогддог тєхєєрємжvvд болох перфокарт, телетайпын аппарат зэрэг нь боловсронгуй биш байв. Дээр vеийн текстийн терминалууд бараг л телетайпын аппараттай ижил vvрэг гvйцэтгэж байв. Ялгаа нь цаас солихын оронд дэлгэцээ ашигладаг л байжээ. Курсорын давуу талыг тусгасан анхны хэрэгсэл нь full screen editor (бvтэн дэлгэцийн редактор) байв. Гэхдээ энэ нь анхны болхи арга байсан.
1970-аад онд light pen ( гэрэлтvvлэгч), joystick (гар удирдлагатай тєхєєрємжvvд) г. м хэрэгслvvдийг ашиглаж байв.
Масintosh компьютерийн хулгана гарч ирсэн нь vнэхээр том амжилт байлаа. Графикийн планшеттай харьцуулахад хамаагvй хямд авсаархан хулгана компьютерийн ертєнцєд байраа эзлэхэд удсан гол шалтгаан нь vйлдлийн системд дэмжлэг авахгvй байсантай холбоотой. Windows 3.1 нь GUI буюу график интерфейстэй гарч ирсэнээр хулгана єргєн хэрэглэгдэх болсон.

Хулгана ямар программ дээр ажиллахаасаа хамаарч єєр єєр vvрэг бvхий, 1- 3 товчлууртай байдаг. Ихэнх хулгана 2 товчлууртай байдаг бєгєєд зvvн талынх нь єргєн хэрэглэгддэг. Windows vйлдлийн системд хэрэглэгч сонголт хийж ямар ч объект дээр ажиллаж болно. Баруун товчлуурын тусламжтай вэб хуудаснаас ямар нэг зургыг хатуу диск болон уян диск рvv хуулж болно. Солгой хvмvvст зориулсан хулгана байдаг.
3 товчлууртай хулгана

Хулгана гарч ирснээр хэрэглэгч keyboard буюу гарнаас єгєгддєг олон vйлдлээс чєлєєлєгдсєн.
Хулганыг компьютерт доорхи 3 аргын аль нэгээр холбоно. Їvнд:
1. Сериал хулгана нь RS-232C буюу COM портонд шууд холбогдоно.
2. PS/2 хулгануудыг PS/2 портод шууд холбоно
3. Утасгvй хулганууд компьютерт биеэрээ холбогдохгvй. Харин радио долгион эсвэл инфра туяаны тусламжтай компьютерт холбогддог.

PS/2 холболттой хулгана	сериал холболттой хулгана

Єнєєдєр хэрэглээнд байгаа ихэнх хулганууд PS/2 хэлбэрийн холбогчтой.

Микрофон
Компьютерээс интернэтийн сїлжээгээр дамжуулан аль нэг компьютерийн хэрэглэгч болон ердийн телефон утас руу залган ярихад микрофоныг ашигладаг.
Микрофон доторх диапрагм нь дуу авиаг электрон аудио сигнал руу хувиргадаг.