Интернэтийн хамгийн гайхамшигт чанар нь түүнийг хэн нэгэн бүхлээр нь эзэмшдэггүй явдал юм. Интернэт бол дэлхийг хэрэн тойрсон асар олон сүлжээнүүдийн нэгдэл бєгєєд эдгээр сүлжээнд аварга томоос эхлээд єчүүхэн жижиг сүлжээ хүртэл хамрагдана. Энэхүү нэгдэл хамгийн ярвигтай бүтцээс эхлээд хамгийн энгийн бүтэц бүхий тєрєл бүрийн аргаар хоорондоо холбогдоно. Яг үнэндээ интернэт гэж байхгүй бєгєєд асар олон сүлжээнүүдийн нэгдлийг л ингэж нэрлэж байгаа юм. Inter гэдэг нь ерєнхийдєє олон улсын гэдэг утгыг гаргаж байгаа бол net гэдэг нь мэдээж сүлжээ гэсэн үг шүү дээ. Ингээд олон улсын сүлжээ буюу интернэтийн тухай илүү ихийг мэдэж авцгаая.

СҮЛЖЭЭНИЙ ШАТЛАЛ

Сүлжээний жишээ

ХУВААГДЛЫГ ГҮҮРЭЭР ХОЛБОХ НЬ

• Юуны ємнє дамжиж байгаа єгєгдлийг шалгадаг. Шалгалтын гол зорилго нь дамжих шаардлагагүй, хэрэгцээгүй хэсгийг нь ялган түүнийг хасах явдал юм. Энэ нь сүлжээгээр асар их хэмжээтэй ямар ч хэрэггүй єгєгдєл дамжих аюулыг багасгана. Єгєгдєл дамжих явцад техникийн зориулалттай иймэрхүү хэрэггүй єгєгдєл их үүсдэг бєгєєд эдгээрийг дор дор нь устгадаг байна.
• Єгєгдєл очих ёстой газар руугаа зєв явж байгааг шалгадаг ба түүнийг цааш нь зєв газар руу илгээх үүргийг хүлээнэ.

Backbone буюу ДЭД БҮТЭЦ

ИНТЕРНЭТ ПРОТОКОЛ: IP хаягууд

Ер нь үргэлжилсэн баахан тоонууд байж болох л байсан. Харин IP хаягийг зохиож байгаа хүмүүс үүнийг бодолцон дундаа цэг бүхий дєрвєн тооноос бүрдэхээр бодож хийжээ. Нэг тоо нь 0-255 хүртэл утга авч чадна. Энэ нь хүмүүс бидэнд цээжлэх болон харахад арай л эвтэйхэн юм. Дээрх тоог 192168150255 гэвэл иржийсэн олон тоо харагдаж байгаа биз дээ. Гэхдээ дээрх хэлбэр нь яг компьютерт орохоороо 2-тын тооллын системд хєрвүүлэгдэж ашиглагдана. Тэгвэл 192.168.150.255 маань
11000000.10101000.10010110.11111111
гэсэн утгатай болно. 2-тын тооллын системд дүрслэгдэхээрээ нэг тоонд нь 8 орон шаардагдаж байгаа та харж байна уу. Ингэхээр нийтдээ 32 орон хэрэгтэй болно. Ийм учраас л IP хаягийг 32 бит тоо гэдэг юм шүү дээ. 2-тын тооллын системд тухайн орон зєвхєн 0, 1-ын аль нэгийг л авна. Ингэхээр энэ системд байж болох хамгийн олон хувилбар нь 2-ын 8 зэрэг буюу 256 гарах юм. Ингэхээр нэг бүхэл тоо маань ихдээ л 255 байж болох байна шүү дээ. Ингээд нийт боломжит хувилбар нь 2-ын 32 зэрэгт буюу 4'294'967'296 гэсэн тоо гарна. Боломжийн олон тоо харагдаж байгаа биз дээ. Танд ойлгомжтойгоор тайлбарлавал ойролцоогоор 4.3 тэрбум компьютерийг бидний бий болгосон IP хаягаар давхардуулахгүйгээр тодорхойлж чадахаар байна. Зарим онцгой хаягуудыг янз бүрийн зорилгоор ашиглахаар нєєцєлсєн байдаг. Жишээ нь: 0.0.0.0 гэсэн хаяг нь анхны сонгодог сүлжээнд зориулагдсан бол 255.255.255.255 хаяг нь broadcast-д зориулагджээ.
Цэгүүдээр хуваасан нь цаанаа бас учиртай. IP хаягуудыг учир утгатайгаар олгодог. Мэргэжлийн хүн IP хаягийг хараад аль улсын хаана байгаа компьютер вэ гэдгийг тєсєєлж чадна. Түүнчлэн IP хаягуудыг багцлаад нэг хэсгийг бизнест, нэг хэсгийг Засгийн Газрууд эзэмшиж болдог. Найман орон маань Net ба Host гэсэн 2 хэсэгт хуваагдана. Net хэсэг нь эхний найман тоонд оршино. Энэ нь тухайн компьютер аль сүлжээнд байгааг илэрхийлж чаддаг. Харин Node нь компьютерийг тухайн сүлжээн дотроо хаана байгаа илрүүлнэ. Host хэсэг нь сүүлийн наймтад агуулагдана.

ИНТЕРНЭТ ПРОТОКОЛ: Domain нэрийн систем

Интернэт дєнгєж үүсэж нялх байхдаа мэдээж цєєхєн тооны компьютер бүхий сүлжээтэй байсан нь лавтай. Хэдхэн компьютер учир харгалзах IP хаягийг нь цээжлээд л болоо.. Цєєхєн хэдхэн сервер компьютертай бол тэдэндээ цээжлэхэд амархан IP хаяг єгєхєд л асуудал шийдэгдэх юм. Жишээ нь мэйл сервер бүхий компьютертаа 216.27.27.27 гэх мэтээр єгч болно шүү дээ. Харин жилээр биш єдєр хоногоор хүрээгээ тэлж олон зуун сая сервертэй болж байгаа тохиолдолд яах билээ. Олон сая IP хаягуудыг та бид цээжлэх гэж үү. Энэ бол бүтэшгүй юм. Энэхүү яалт ч үгүй єндийж ирсэн асуудлыг шийдэхийн тулд текст файл үүсгэжээ. Network Information Cen¬ter хэмээх тєв энэ файлыг удирдаж байсан бєгєєд бүхий л IP хаягуудыг бүртгэж эхэлсэн байна. Тєдєлгүй текст файл асар ихээр томорч ингэж байх аргагүй болсон нь тодорхой.
Ингээд 1983 онд Wisconsin-ы Их Сургууль Domain Name Server (DNS) гээчийг үүсгэжээ. Энэ нь IP хаяг болгонд текст нэр харгалзуулдаг бєгєєд уг текстийг орж ирэнгүүт харгалзах IP хаягийг автоматаар буцаадаг гол үүрэгтэй юм. Ингээд л та бид єнєєдєр аймшигтай том том тоонуудыг цээжлэх албагүй болгосон юм даа. Та єнєєдєр google.com, ya¬hoo.com, computertimes.mn гэх мэт нэрүүдийг тун амархан цээжлэх нь тодорхой.

Uniform Resource Locators

Та вэб юмуу и-мэйл ашиглахдаа domain нэр хэрэглэх нь гарцаагүй. Тэгвэл үүнийг URL хэмээх зүйлээр шийднэ. Вэб рүү орох замыг бүтнээр нь бичвэл http://www.computer¬times.mn болдог шүү дээ. Үүнийг бүхлээр нь URL гэдэг. Дотор нь do¬main нэр явж байгааг та харж байна. И-мэйлийн хаяг ч гэсэн ялгаагүй info@computertimes.mn болно. Do¬main нэр болгоны цаана харгалзах IP хаяг байдаг гэдгийг та мэдэж авсан нь лавтай. Хамгийн дээд тєвшний Domain нэрүүд .COM, .ORG, .NET, .EDU, .GOV гэсэн єргєтгєлтэй байдаг. Харин єргєтгєл бүрийн цаана асар олон нэрүүд оршин байна. Жишээ нь хамгийн олон нэртэй .COM єргєтгєлийн цаана сая сая вэбүүд бий.

• Google
• Microsoft
• Yahoo
• Dictionary

гэх мэт. Харин єргєтгєл нь адил бол түүн доторх нэрүүд давхардах учиргүй.

ҮЙЛЧЛҮҮЛЭГЧ БА ЭЗЭН СЕРВЕР

Интернэт сервер нь интернэтийг үүсгэсэн байж тун болзошгүй. Хэрвээ интернэт дээр ямар нэгэн сервер байдаггүй, түүнд хэрэгтэй үйлчилгээ байдаггүй бол интернэтээр юугаа ч хийх билээ. Тэгэхээр интернэтэд холбогдсон компьютер болгон нэг бол сервер үгүй бол клиент болно. Мэдээж бусдадаа үйлчилгээ үзүүлдэг нь сервер болох бол үйлчлүүлдэг нь үйлчлүүлэгч болох нь тодорхой. Маш олон сервер байж болно. Вэб сервер, мэйл сервер, FTP сервер гээд нэрлэвэл их урт жагсаалт гарна. Та бид ямар нэгэн вэб рүү хандаж л байгаа бол тэнд нэг сервер бидэнд зориулан ажиллаж байна гэсэн үг. www.computertimes.mn гэсэн хаягаар орж вэб хуудас гарч ирэн та хэрэгцээт мэдээллээ авч байгаа гэж бодъё. Тэгвэл та хэдийн үйлчлүүлэгч болсон байна. Та уг вэбийг агуулсан вэб сервер рүү хандаж үйлчлүүлж байгаа ажээ. Сервер нь ихэнхдээ тогтмол IP хаягтай байх бєгєєд тэр нь барагтай л бол єєрчлєгддєггүй. Харин Dial-up-аар орж байгаа гэрийн компьютер нь IP хаягаа байнга солиод гайхах зүйлгүй. Ямар IP авахыг нь ISP дээрх програм автоматаар тогтоочихдог.

ПОРТУУД

Аль ч сервер машин байлаа гэсэн єєрийн үйлчилгээгээ тоо бүхий портоор дамжуулан гүйцэтгэнэ. Үйлчилгээ болгон нь нэг порт эзэмшинэ. Жишээ нь сервер машин дээр вэб сервер бас FTP сервер давхар байгаа бол Вэб сервер нь 80 портыг, FTP нь 21 портыг эзэмшинэ. Тэгэхээр таны ашиглаж байгаа In¬ternet Explorer нь автоматаар эдгээр портуудаар хандаж зохих үйлчилгээгээ авдаг юм. Интернэтийг сүлжээг бодитоор харвал нэг иймэрхүү л харагдах ажээ. Єчүүхэн жижиг хэсгийг томруулж харцгаая.

МОНГОЛЫН ТУХАЙД

Манай орны зарим үзүүлэлтүүд үнэхээр єрєвдєлтэй. Жишээ нь манай улсын интернэтийн гарц яг хэд вэ гэдгийг та мэдэх үү? MISPA гэсэн байгууллага байгуулагдсанаас хойш манай орны интернэтийн байдал харьцангуй гэрэлтэй болж эхэлсэн юм. Тэр үед юу болсон бэ? 2004 оноос ємнє Монголын интернэт үзүүлэгч компаниуд тус тусдаа гарцтай байлаа. Тэд мэдээж шилэн кабель бүхий дэд бүтэц (backbone) байгуулж чадахгүй тул єєр гарцтай байсан юм. Тэд шууд сансар руу гарсан сансрын антен ашиглаж байв. Энэ нь багтаамж муутай байхаас гадна асар үнэтэй байлаа. Үнэндээ манайх шиг эдийн засгийн хувьд тийм ч хүчирхэг бус оронд энэ нь тохиромжгүй сонголт юм. Тэгээд ч сансрын гарц нь багтаамж муутай. Багтаамжийг єсгєе гэвэл асар их мєнгє тєлєх хэрэгтэй болох нь ойлгомжтой. Тэр үед манай орны нийт гарц бүх ISP компаниудын гарцыг нийлүүлээд 80 Mbps-ээс хэтэрдэггүй байсан гээд бод доо. Ийм л єчүүхэн байсан юм. Тэр үед 9 ISP компани байсан бєгєєд нийлбэр дүнгээр гарцын єргєн 78Mbps байв. Гэхдээ энэ нь орох гарах урсгал нь нийлээд шүү дээ. Үүнээс хүлээн авах нь (download) 44Mbps, илгээх нь (up¬load) 34Mbps байв. Жишээ нь тэр үед Magicnet компанийн гарц ердєє л 2MB байсан гэж байгаа юм.
Ингээд тємєр Замын вант улс маань энэхүү хүнд хэцүү байдлыг ойлгон єєрийн дэд бүтцийг ашиглан шилэн кабелийг хоёр хил рүүгээ татжээ. Энэ ажилд чамгүй хєрєнгє оруулалт орсон нь тодорхой. Энэ үед монголчуудын аз болоход ICTA буюу Мэдээлэл Харилцаа Холбооны Агентлаг байгуулагдсан юм. Энэ агентлагийн гол зорилгуудын нэг нь монголд зэрлэг байдлаар хєгжиж байсан мэдээллийн технологийн салбарын хєгжлийг зохион байгуулах, эрчимжүүлэх явдал байсан юм. Жишээ нь интернэт гарц буюу улсын хэмжээнд бодлогоор шийдэх ажил тэр чигтээ уначхаад байсныг та одоо ойлгож мэдлээ шүү дээ. Ингээд агентлагийн тусламжтайгаар MISPA буюу Монголын Интернэт Үзүүлэгч Байгууллагуудын Холбоо байгуулагдав. Энэ холбоо Тємєр замын шилэн кабелийн гарцыг эзэмшиж компаниудад хэрхэн хуваахыг шийддэг болсон юм. Ингээд 2004 оноос эхлэн интернэтийн байдал хамаагүй гайгүй болж эхэлсэн бєгєєд үнэ нь харьцангуй буурч эхлэв. Гэвч манай улсын єсєн тэлж байгаа хэрэгцээг хангахад хаанаа ч хүрэхгүй байгаа юм.
Єнєєдрийн байдлаар тємєр замын шилэн кабелиар нийтдээ 247Mbps єргєнтэй зурвасаар дэлхийн интернэт сүлжээнд холбогдож байна. Үүнд: БНХАУ руу STM-1, ОХУ руу 46E1 буюу нийтдээ 247Mbps хурдаар холбогдож байгаа ажээ. Анх 2004 онд ISP компаниуд бүгд VSAT систем буюу сансрын хиймэл дагуулаар тус тусдаа холбогддог байсан учир холболт харьцангуй єндєр үнэтэй дунджаар 1Mbps нь 3-5 мянган ам. доллар байсан юм. Арай дэндүү үнэтэй байсан байгаа биз. Ингээд MISPA энэ бүхнийг зохицуулан нэгтгэж газраар нэгдсэн нэг гарцтай болох ажлыг хийж эхлэв. Энэ үеэс 1Mbps-ийн үнэ нь 1250 ам. доллар хүртэл буурсан юм. Улмаар сансрын холболт нь харьцангуй єндєр үнэтэй тул газрын холболт руу шилжүүлэх замаар 1Mbps-ийн үнийг 400 ам. доллар болгосон нь дунджаар үнийг 10 дахин бууруулсан үзүүлэлт юм. Энэ үеэс харьцангуй Монголын нийт ард иргэд интернэтэд холбогдох боломж єндєр болж ирсэн. Компаниуд ч нийт зах зээл рүү хандсан маркетингийн бодлого баримтлах хандлагатай болов. Тэрнээс ємнє угаасаа гарц асар бага, тэрийгээ дагаад үнэ єндєр байсан тул ISP компаниудад шинэ хүмүүсийг хэрэглэгчээ болгох сонирхол тийм ч их байсангүй.
Ийм учраас л монголын ISP компаниудын үйлчилгээ "0" байсан юм. Авбал ав, боливол боль, гүйцээ.
2004-2005 онд манай улсын гарц 247Mbps дээр тулаад зогссон байсныг та мэдэж авсан. Тэгвэл тэрнээс хойш ОХУ руу гарсан чиглэлд STM-1 тєхєєрємж суурилуулснаар 155Mbps урсгал нэмэгдсэн байна. Ингээд яг одоогоор манай улсын гарцын нийлбэр 247+155 = 402Mbps болж байна.Хэдийгээр олон улсын єнєєгийн тєвшинтэй харьцуулахад хэтэрхий бага ч гэсэн 2004 оныхтой харьцуулахад гарц маань 5 дахин нэмэгдсэн байна. Энэ бүхэнд ICTA болон MISPA-ийн зүтгэл их байсныг онцлон тэмдэглэе.
Интернэтийн гадаад гарцын үнэ буюу бєєний үнэ буурсан нь дотоодын жижиглэнгийн үнэ буурах гол шалтгаан болсон байна. Тухайлбал 64Kbps-ийн үнэ сард 59 ам. доллар байсан бол одоо 20 ам. доллар буюу 3 дахин буурсан үзүүлэлттэй байна. Улсын хэмжээнд гарцын єргєнийг DWDM тєхєєрємжєєр шийдээгүй тохиолдолд удаандаа ордог юм байна. Манай улс STM хэмээх тєхєєрємж ашигладаг болохыг бид мэдсэн шүү дээ.
Харин яг одоо DWDM технологи руу шилжихээр ажиллаж байгаа гэсэн. Хэрвээ ингэх аваас манай улсын гарц дахин эрс нэмэгдэж 2Gbps-4Gbps болох учиртай. Огцом нэмэгдэж байгаа биз. Монголын бүх л интернэт хэрэглэгчид болон хэрэглэхээр зэхэж байгаа хүмүүс энэ цаг үеийг тэсэн ядан хүлээж байгаа гэдэгт огтхон ч эргэлзэхгүй байна. Одоо бол 402 Mbps гарц маань пиг чихээстэй байдаг бєгєєд ийм учраас л бид гадаад ертєнцтэй холбогдохдоо мєлхєх шаардлагатай болдог юм. 2Gbps-4Gbps урсгал оруулж ирнэ гэж тооцоолоод ISP компаниудаас хичнээн Mbps урсгал авахыг хүсэж байгаа тухай тодруулахад 4Gbps урсгалыг булаалцалдаад л авч байна гэсэн шүү. Ингээд бодохоор монголд энэ талын нилээд их бизнес байгаа нь харагдаж байна. Тун удахгүй гарц хангалттай болоод улмаар ISP компаниуд хэрэглэгчээ булаацалдаад эхлэхийн цагт үйлчилгээний тал нь сайхан сэргэж ирнэ гэдэгт найдаж байна. Тэр цагт үйлчилгээгээрээ л єрсєлдєх учиртай болно. Үүнийг олж харсан зарим ISP-нүүд єнєєдрєєс эхлэн бүтцийн єєрчлєлт хийж шинэ єнгє маяг олохыг хичээж байна.Ер нь олон жил болоод дагтаршчихсан бүдүүлэг үеэсээ салъя гэвэл одооноос л эхлэх хэрэгтэй.

Эх сурвалж http://www.kt.mn